Inbreng bij Beleids­brief Landbouw 2025-2030

Voorzitter, 
Laat 1 ding duidelijk zijn: De Partij voor de Dieren wil een gezonde en rechtvaardige landbouw. Ons uitgangspunt is een houdbaar en toekomstbestendig voedselsysteem: wij willen schoon water, een gezonde bodem, herstel van de biodiversiteit en een dierwaardig bestaan voor landbouwdieren. Wij willen een eerlijke boterham voor boeren, wij willen duurzame landbouw, wij willen korte ketens: d.w.z. voedsel uit de regio op het bord van de burger en geen eindeloos gesleep met landbouwproducten. 

Onze fractie vindt het daarom heel positief dat in de Beleidsbrief landbouw 

• De focus ligt op kwaliteit in plaats van kwantiteit (p.34);

• korte ketens worden gestimuleerd (p. 12);

• uitbreiding van het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) wordt gestimuleerd; (p.12;

• aandacht wordt besteed aan voedselbossen en tuinderijen (p.13)

De Partij voor de Dieren wil dit ook!

Ook zijn wij blij dat de Beleidsbrief erkent dat een verschuiving naar een meer plantaardig eetpatroon beter is voor de gezondheid (p. 16) en dat de Provincie Fryslân de transitie naar plantaardige eiwitten gaat faciliteren (p.17).

Voorzitter, er staan ook zaken in de Beleidsbrief waar de Partij voor de Dieren het niet mee eens is. Of waar wij in ieder geval vragen over hebben. Maar misschien kunnen we elkaar toch nog ergens vinden.

• Waarom staat in de Beleidsbrief: ‘Het bevorderen van de ‘boerdiversiteit’ in Fryslân wordt een leidend principe’? (p. 4) Worden alle vormen van landbouw nu gestimuleerd?

• Waarom wordt actuele wetenschappelijke kennis over landbouw niet meegenomen? Bioboeren hebben prima opbrengsten en ze belasten de natuur niet.[1] Als blijkt dat het beter is om op te schuiven richting biologische en regeneratieve landbouw, dan is het toch ook beter dat de provincie boeren stimuleert om hiervoor te kiezen? Dan is het toch ook beter dat de provincie boeren hierbij ondersteunt? Een voorbeeld? Biologische boeren hebben geen mestoverschot; zij hebben juist een mesttekort. Daarmee draagt de biologische sector bij aan een oplossing van het derogatieprobleem. Nog een voorbeeld? Biologische boeren bieden bewezen oplossingen voor het stikstofprobleem.⁴

• In de Beleidsbrief staat ook: ‘Meer dan ooit is het daarom nu van belang dat Fryslân een sterk eigen beleid ontwikkelt’ (p. 2). Maar vervolgens wordt het stimuleren van biologische landbouw overgelaten aan het Rijk (p.13). Hier kan de provincie juist regie nemen. En bovendien ligt er de opgave van 15% biologisch landbouwareaal in 2030. Wij vinden dit een gemiste kans. 

• En waarom wel inzetten op mestvergisting? Dit betekent meer boeren met schulden bij de bank, meer belastinggeld over de balk, aantasting van ons landschap, geen koeien meer in de wei en stankoverlast.[2] En inzetten op mestvergisting gaat bovendien ten koste van kleine boeren.[3]

In het verlengde hiervan, voorzitter, wil ik een citaat delen uit een krantenartikel. Dit citaat luidt als volgt: De Tweede-Kamerfractie wil de veehouderij nog twee jaar de tijd geven om zelf ammoniak uit dierlijke mest terug te dringen. Slagen de boeren hier niet in, dan is inkrimping van de veestapel bespreekbaar. 

• De huiskamervraag: welke Tweede-Kamerfractie? De VVD. 

• Welk krantenartikel? Een artikel uit Trouw, gedateerd 8 december 1988! ( zie krantenartikel onderaan de pagina ) 

Voorzitter, het is nu 2025 en het heeft lang genoeg geduurd. Industriële landbouw zet ons land op slot. En ja, Fryslân is een landbouwprovincie. Maar Friezen willen ook wonen en leven in een schone, veilige, groene omgeving, ze willen ook genieten van natuur en recreëren in natuur. 

En ja, voor de PvdD is duidelijk dat het huidige Kabinet 24,3 miljard voor de aanpak stikstofprobleem heeft weggegeven. En dat er nu dus niet genoeg geld is.

Bovendien is het Fries Programma Landelijk Gebied de nek  omgedraaid, waardoor er nu dus geen plan ligt.

Maar dat ontslaat niemand van de plicht om verantwoordelijkheid te nemen voor het stikstofprobleem, voor klimaat, voor schoon water, voor een integrale aanpak van alle problemen. Daarom dienen wij de volgende moties in: 

De Motie “actieve aanpak” roept op tot een actieve en daadkrachtige houding van de provincie. Ten behoeve van de broodnodige landbouwtransitie, stellen wij voor op voorhand een substantieel bedrag van bijvoorbeeld 100 miljoen euro uit de VAR te reserveren voor het ondersteunen van boeren die hun bedrijfsvoering willen extensiveren, zodat zij kunnen bijdragen aan verduurzaming van de sector en tevens bijdragen aan het behalen van de wettelijke doelen op het gebied van klimaat, stikstof, water en biodiversiteit. Twee vliegen in 1 klap zou ik zeggen.

Middels de Motie “Ecologische Hoofdstructuur” uit de mottenballen verzoeken wij om - overeenkomstig het advies van het PCLG - ook voor de leefomgeving en de natuur een beleidsbrief met een hoofdstructuur op te stellen en daarbij de doelen en de huidige plannen van het NNN en de in de la belande EHS als basis en vertrekpunt voor de voornoemde beleidsbrief aan te wijzen. GrienLinks en SP zijn mede-indiener van deze motie.

Tot slot dienen wij een motie “Sterk eigen landbouwbeleid” in teneinde het brede netwerk van de Friese Voedselbeweging betrekken bij het opstellen van de uitvoeringsagenda landbouw. De Friese Voedselbeweging maakt zich sterk voor een duurzaam, gezond en houdbaar voedselsysteem met de focus op korte ketens. GrienLinks en SP zijn mede-indiener van deze motie.

Tot slot, voorzitter, is de Partij voor de Dieren mede-indiener van meerdere moties en amendementen van andere partijen. Deze zullen nader worden toegelicht door de desbetreffende hoofdindieners.

Tot zover mijn inbreng voorzitter, dank u.