Inbreng Begroting 2024

Dank u voorzitter,

Ik begin met een uitstapje naar de voortgang van het handelsakkoord tussen de Europese Unie en de zogenaamde Mercosur landen Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay), een voor Fryslan uiterst relevante zaak, gezien de mogelijk aanzienlijke negatieve gevolgen voor onder meer de agrofoodsector in Nederland en dus ook Fryslân. Hoewel Provinciale Staten niet gaan over de besluitvorming over dit akkoord, kan zij wel als toonaangevende landbouwprovincie een signaal afgeven.

Meer ontbossing, meer kiloknallers, nog meer CO2-uitstoot, oneerlijke concurrentie voor Nederlandse boeren en veel meer dierenleed. Dat is het Mercosur-verdrag. Onder aanvoering van de Partij voor de Dieren is er al jaren breed verzet tegen dit verdrag. Er zijn meerdere moties in de Tweede Kamer aangenomen dat Nederland een verdrag tussen de Europese Unie en de Mercosur-landen zal blokkeren, wanneer daarin ook de landbouw is opgenomen.

En net als je denkt ‘hoera, daar zijn we vanaf!’, worden de onderhandelingen over het verdrag hervat. Doel van het verdrag? Meer producten verkopen. Welke producten? Auto’s naar Zuid-Amerika en miljoenen tonnen goedkope landbouwproducten naar Europa. Oftewel Landbouw als wisselgeld om andere belangen te dienen. De auto-industrie in stand houden ten koste van boeren, landbouwtransitie, dierenwelzijn en de gezondheid van burgers? Het Mercosur-verdrag is slecht voor een toekomstbestendige, duurzame en dierwaardige landbouw.

En wat doet het kabinet? Dat wacht lijdzaam de resultaten van de onderhandelingen af. In het hoofdlijnenakkoord wordt het verdrag – hierover wordt al meer dan 20 jaar onderhandeld – niet eens genoemd. Gaat de Nederlandse landbouw als een schaap naar de slachtbank?

De Partij voor de Dieren is tegen dit verdrag. Wij moeten niet lijdzaam afwachten. Als er landbouw in het verdrag zit, zegt de PvdD ‘nee’. En we zeggen ‘nee’ voordat het te laat is. Zodat we voorkomen dat onze boeren te maken krijgen met oneerlijke concurrentie. Zodat we ‘ja’ kunnen zeggen tegen verduurzaming van onze landbouw.

Daarom dient Partij voor de Dieren, samen met de SP en GrienLinks, de motie Bescherm de Friese landbouw tegen Mercosur in. Wij kiezen voor een toekomstbestendige duurzame landbouw. En die realiseer je niet met handelsverdragen.

Dan stap ik nu over naar de Provinciale begroting 2025. Zoals al door meerdere collega’s is benoemd, zit de Provincie Fryslân er financieel gezien warmpjes bij. En hoe mooi zou het zijn om een klein deel hiervan te gunnen aan al die Friese burgers die met hart en ziel dag en nacht bezig zijn met de opvang van gewonde wilde dieren. Hoe kun je daar nu tegen zijn?

Een betere bestemming is er niet en – niet onbelangrijk – zorg voor gewonde wilde dieren is wettelijk verplicht! Na een aanrijding van een dier doorrijden is strafbaar; een hulpbehoevend dier voor dood achterlaten is eveneens strafbaar. Burgers zijn dus wettelijke verplicht om hulpbehoevende dieren te helpen.

Maar …. als je als burger een hulpbehoevend wild dier meeneemt en thuis verzorgt, ben je ook strafbaar. De wet eist professionele hulpverlening. Daar sta je dan als burger aan de kant van de weg, in het bos, op de dijk. Met een gewond dier Wat moet je dan?

Het is de provincie die wettelijk verantwoordelijk is voor hulpbehoevende wilde dieren. Laat dat duidelijk zijn!

Inmiddels leveren 7 van de 12 provincies financiële steun voor opvang en vervoer van zieke en gewonde inheemse wilde dieren. Dit zijn provincies met hart voor dieren. En provincies die burgers met hart voor dieren niet in de kou laten staan.

In mei 2024 heeft de Provincie Groningen een eenmalige subsidieregeling vastgesteld met een subsidieplafond van € 50.000,- voor wildopvangcentra en dierenambulances. Dit vooruitlopend op de uitvoering van een door Groningen voorgestelde gezamenlijke verkenning van de drie Noordelijke Provincies naar structurele ondersteuning van wildopvang. In afwachting van de uitkomst van deze verkenning zou de provincie Fryslan net als de provincie Groningen een tijdelijke en eenmalige subsidieregeling beschikbaar kunnen stellen. Zoals gezegd, het geld is er. En iedereen weet dat de nood in de Friese wildopvangcentra hoog is. Er komen steeds meer hulpbehoevende dieren en de opvang komt structureel geld te kort. Wat zegt de provincie Fryslân tegen haar burgers die ‘ja’ zeggen tegen geld voor hulpbehoevende dieren? Wat zegt de provincie Fryslân tegen de automobilist met een gewond dier aan de kant van de weg? De Partij voor de Dieren gaat ervanuit dat iederéén hart voor dieren heeft. En dat het goedkoop is om je te verschuilen achter een bestuursakkoord. Geld voor wildopvang? Wie kan daar nu tegen zijn? Met onze motie Wildopvang: daar kan niemand tegen zijn, vragen wij samen met GrienLinks en de SP het college om:

- met een voorstel te komen om wildopvang voor een langere periode, bijvoorbeeld 10 jaar, te kunnen borgen

-dit voorstel bij de behandeling van de kadernota 2026 aan PS voor te leggen

-hierop vooruitlopend, voor 2025 een incidenteel bedrag van 50.000 euro te bestemmen voor ondersteuning van wildopvangcentra om de ergste nood te ledigen, en

- deze incidentele uitgave ten laste brengen van het vrij inzetbare deel van de VAR.

Dan nu mijn derde en laatste punt. Zoals iedereen weet, is de PFAS-vervuiling in Nederland ernstig. Iedere Nederlander heeft PFAS in het lijf. Dit geldt ook voor vele dieren. PFAS schaadt de gezondheid in ernstige mate. Recente berichten over PFAS in de Jelsumer Feart en de Lytse Feart getuigen hiervan. Veel meer PFAS dan toegestaan. GGD Fryslân adviseert daarom dit water niet te gebruiken. Accepteren wij de vervuiling van ons water?

Voorzitter, de meest effectieve manier om PFAS tegen te gaan is aanpak bij de bron: wat er niet in komt, hoeft er ook niet uitgehaald te worden. Dit betekent een verbod op PFAS. De waterschappen, waaronder Wetterskip Fryslan, willen dat uiterlijk 1 januari 2026 het gebruik landelijk wordt verboden, zoals blijkt uit een brandbrief van veel waterschappen, waaronder Wetterskip Fryslân. Naast de waterschappen, hebben ook de provincies de wettelijke en morele plicht om te zorgen voor schoon water. Middels onze motie “Samen voor een schoon Fryslân”, roepen de PvdD, SP en GrienLinks het College op om de waterschappen – en specifiek Wetterskip Fryslân – te steunen in hun terechte strijd tegen PFAS, door als provincie de brandbrief van de waterschappen onderschrijven, en daar waar kan samen met Wetterskip Fryslân op te trekken. Is het College daartoe bereid?

Voor u stemt over onze motie waarin Partij voor de Dieren oproept de brandbrief van de waterschappen te onderschrijven en Wetterskip Fryslân te steunen in de strijd tegen PFAS,

geef ik u een aantal vragen mee. Welk antwoord zou u geven?

1. Wil ik dat de provincie binnen haar mogelijkheden doet wat ze kan om het schadelijke PFAS en de verspreiding van PFAS te stoppen?

1. Vind ik dat waterschappen en dus de Friese burgers op kosten gejaagd moeten worden door het uitblijven van adequaat beleid om PFAS tegen te gaan?
2. Wil ik dat dieren die uit beken, sloten en vaarten drinken dit PFAS-vrij kunnen doen?
3. Wil ik dat boeren een PFAS-vrije bodem en grondwater hebben voor het verbouwen van gezond en veilig voedsel?
4. Sta ik écht voor onze kerntaak schoon water en zet ik mij dus in voor een verbod van PFAS?
5. Wil ik drinkwater zonder PFAS voor mijzelf, voor mijn familie, collega’s, vrienden en inwoners van Fryslân, nu en ook in de toekomst?

Als u op één van die vragen met ‘ja’ antwoordt, zou u voor deze motie moeten stemmen. Ik wens u veel wijsheid.

Tot zover voorzitter.

Extra info

1)Het komt daarbij regelmatig voor dat boerenbelangen uitgeruild worden tegen de handelswensen van andere industrieën. De Europese pluimveesector, die hard werd getroffen door Oekraïense import, klaagde begin 2024 dat ze door de EU ‘als wisselgeld’ werd gebruikt.

2)Update onderhandelingen: Frankrijk wijst handelsakkoord tussen Europese Unie en Mercosur-landen af. Zie: https://www.foodholland.nl/nieuws/260421/

De onderhandelingen over het omstreden Mercosur-handelsverdrag tussen de Europese Unie en Zuid-Amerika worden komende week hervat, en binnen de coalitie is alleen de VVD voorstander van zo'n verdrag.

Het doel is immers dat je meer producten aan elkaar verkoopt. Het resultaat is dat er nog meer auto’s en meer goedkoop vlees in grote vrachtschepen de planeet rondgaan.’

Honderdduizend ton rundvlees

Dat vleesvoorbeeld komt niet uit de lucht vallen, want de vier Mercosur-landen produceren niet alleen goedkoop vlees op enorme schaal, maar ook suikerriet, ethanol en soja. In het Mercosur-verdrag is afgesproken dat de EU de handelsstromen voor 82 procent van alle Zuid-Amerikaanse landbouwproducten liberaliseert.

Als het akkoord eenmaal van kracht is, mag er elk jaar 100.000 ton méér Zuid-Amerikaans rundvlees de Europese markt op en ook het aantal plofkippen dat tariefvrij de grens over mag, groeit met 200.000 ton.

Er zijn nog maar twee partijen ronduit voor dit soort verdragen: VVD en D66. Laten BBB, NSC en PVV zich nu met een kluitje het riet insturen door het kabinet of houden ze voet bij stuk?

Minder weergeven

Lijst van provincies die wel subsidie verstrekken

Provincie Limburg heeft over een driejaarlijkse periode subsidieregels voor opvang en vervoer zieke en gewonde inheemse in het wild levende beschermde dieren. Vervoer tot een maximum van €45.000,00; verzorging tot een maximum van €120.000,00..

Provincie Zuid-Holland heeft voor de jaren 2024-2027 250.000 euro per jaar in haar begroting opgenomen voor de financiering van wildopvangcentra.

Op 21 mei 2024 is er een eenmalige subsidiebeschikking vastgesteld in de Provincie Groningen met een subsidieplafond van € 50.000,- voor wildopvangcentra en dierenambulances. De verwachting is dat deze wordt verlengd

In provincie Noord-Holland is er diverse malen op basis van een behoefteinventarisatie een eenmalige subsidiebeschikking gemaakt: voor professionalisering, voor noodsteun als de opvangcentra overvol zijn. Ook gemeenten trekken in NH de beurs

Prov Utrecht heeft € 100.000 beschikbaar gesteld voor de dierenopvangen en dierenvoedselbanken. Ook vergoedt de Provincie Utrecht de ritkosten voor dierenambulances die in het wild levende dieren – dus dieren zonder eigenaar – vervoeren naar een wildopvang.

De Provincie Noord-Brabant heeft recent - d.d. 5 april 2024 – besloten en in haar begroting vastgelegd dat de vier wildopvangcentra daar gezamenlijk €150.000,- per jaar krijgen (voor een periode van 4 jaar). Dit is de derde keer dat deze regeling voor de 4 Brabantse wildopvangcentra wordt vastgelegd

Provincie Zeeland financiert structureel de Vogel- en Zoogdierenopvang De Mikke. Sinds ongeveer al 15 jaar betalen zij €10.000 per jaar als bijdrage in de exploitatiekosten

Fryslan doet nog steeds niks. Niks voor de dieren niks voor de vrijwilligers die zich voor dieren in nood het vuur uit de sloffen lopen. Als je dit een graadmeter van beschaving mag noemen, komt Fryslan wederom onderaan de lijst