Inbreng bij Provin­ciaal Inpas­sings Plan Nij Hiddum-Houw

Dank u wel, voorzitter.

Op 29 juni 2016 heeft onze fractie er bij amendement voor gepleit dat de richtlijnen van de door de Nederlandse Vereniging van Omwonenden Windturbines ( NLVOW) opgestelde gedragscode als bindende voorwaarde zouden worden gehanteerd. Dat amendement is toen met grote meerderheid verworpen. Wij hebben daarom toen tegen het finale besluit gestemd.

Op 26 oktober 2016 bij de behandeling van de startnotitie NHH is een motie van onze partij om de NLVOW plaats te doen nemen in de Omgevingsraad met een grote meerderheid verworpen. Daarom hebben we ook toen tegen het finale besluit gestemd.

Het is u allen vast bekend dat de Partij voor de Dieren voorstander is van een snelle energietransitie. Keer op keer benadrukken wij de urgentie hiervan en uiten wij onze grote zorgen over de klimaatcrisis vanuit een planeetbreed perspectief. Maar toch betekent dit niet dat wij klakkeloos elk windpark accepteren. Voor ons is het bij de inpassing van duurzame energie namelijk van belang dat dit met een goede zorg voor de leefomgeving gebeurt. Bij het oprichten van windturbines zijn vier partijen betrokken: investeerders, grondeigenaren, omwonenden en overheden. Het is de taak van de overheden om er bij de vergunningverlening voor te zorgen dat de belangen van alle vier partijen goed tot hun recht komen.

Voorzitter, in 2016 waren wij ervan overtuigd dat dit bij Nij Hiddum Houw nog niet het geval was. En vandaag komen wij tot dezelfde conclusie. Windpark Nij Hiddum Houw, zoals het nu voorligt moet er zó wat ons betreft niet komen. Nog niet. Wij hebben kennis genomen van de 237 zienswijzen (waarvan 111 unieke), de insprekers van de beide hoorzittingen, de extra informatie over infrasone golven en de enorme inzet van de ambtenaren van dit provinciehuis om er zoveel mogelijk goeds uit tevoorschijn te halen voor de omwonenden. Want ook dat is een feit. Ze hebben hun uiterste best gedaan.

Maar het is wat ons betreft niet goed genoeg. En wel om de volgende redenen:

Ten eerste: wij zijn het niet eens met de keuze voor 9 gigaturbines. Windmolens van meer dan 200 meter hoog gaan elke menselijke maat te buiten en passen niet in het kleinschalige landschap Wij begrijpen dan ook de weerstand van omwonenden tegen deze enorme turbines.

Ten tweede: voor ons is ook belangrijk de recente berichtgeving over de mogelijke extra gezondheidsrisico’s van dergelijke grote turbines. Willen we het de mensen echt aandoen dat ze proefkonijn worden voor de mogelijke gezondheidsschade die infrasoon geluid kan veroorzaken, gewoon omdat er nog onvoldoende wetenschappelijk onderzoek naar is gedaan dat aantoont dat het veilig is? Wat ons betreft is dit de verkeerde volgorde. Eerst moet het bewezen veilig zijn om deze joekels van turbines in deze omgeving te plaatsen. En dan pas komt er een windpark. Zoals met zoveel dossiers, benadrukken wij ook hier de noodzaak van het hanteren van het voorzorgsprincipe. Tijdens de informatieavond over infrasoon geluid bleek wel degelijk dat er reden is tot zorg.

Een substantieel deel van omwonenden van windturbines wereldwijd rapporteert identieke klachten: van chronische slaapproblemen, hoofdpijn, tinnitus, een drukgevoel op de oren en luchtwegproblemen tot, prikkelbaarheid, concentratie- en geheugenproblemen, en angstgevoelens samengaand met de sensatie van inwendige pulsaties of trillingen zowel slapend als in wakkere toestand. Laag Frequent Geluid kan het evenwichtsorgaan aantasten. Wij zeggen daarom: kijk uit! Al in 2014 werd in landen om ons heen een afstand ten opzichte van bebouwing aangehouden van ruim anderhalve kilometer en in Beieren in buurland Duitsland twee kilometer. Volgens de verwachting komen er in 2020 Europese normen die strakker zullen zijn dan de onze. Laten we het voorbeeld uit dat tweetal andere Europese landen volgen. Want: neem het voorzorgsbeginsel in acht. Nu het nog kan.

In Nederland zijn in 2010/2011 de normen soepeler gemaakt. Op verzoek van de windbranche. Dat krijg je in een dichtbevolkt land waar je toch windmolens in kwijt wilt. Daarmee werden de belangen van omwonenden minder goed beschermd. En dus is het toegestaan om op de kop van de Afsluitdijk 9 gigaturbines te plaatsen met maar liefst vier woonkernen in de directe omgeving van de molens. De dichtstbij staande woning bevindt zich op ongeveer 450 meter van een van de turbines. En alle inwoners van Cornwerd op 400-700 meter afstand.

Dat formeel, en dus juridisch gedekt, de normen hier soepeler zijn, ontslaat ons niet van de morele plicht om voorbij juridisch vastgestelde normen ook vanuit mededogen met onze medemensen in afwijking hiervan te handelen. Want zeg nou zelf: wie van ons, statenleden zou willen ruilen met iemand die op 450 meter afstand van een van die gigaturbines komt te wonen? Wij beslissen echter vandaag wel over het lot van diegene.

Ten derde: er is bij dit windpark sprake van een heel scheve verdeling van lusten en lasten. Voor het kleine groepje investeerders en grondeigenaren is dit windpark een lucratief verdienmodel. Maar de vele omwonenden van de molens komen er bekaaid vanaf. Zij hebben vooral de lasten, en niet de lusten. Dat vinden wij onrechtvaardig.

We weten allemaal vanuit de stukken: de financiële compensatie voor die bewoner komt zelfs niet in de buurt van de 10.000 euro per MW ( € 40.000 per vier MW dus) die voorbehouden is aan de grondeigenaar op wiens grond de gigaturbine komt te staan. En wanneer die bewoner op die 450 meter van die turbine ook nog eens tot het kleine percentage behoort van mensen die extra gevoelig zijn voor infrasone golven, wordt het mij gewoonweg zwaar te moede.

Wij zijn een partij die alle te nemen beslissingen langs de lat legt van vier toetsstenen, namelijk: mededogen, duurzaamheid, persoonlijke vrijheid en persoonlijke verantwoordelijkheid. Dit plan, hoe goed bedoeld ook, kan wat ons betreft drie van deze vier toetsstenen niet doorstaan. Wij hebben al eens eerder naar voren gebracht: de persoonlijke vrijheid en het financiële belang van de een houdt op daar waar de vrijheid van de ander in het geding is en wordt aangetast.

Onze fractie zal alle voorstellen die verband houden met het voorzorgsbeginsel, met uitstel om nader onderzoek te doen naar de meest recente literatuur over gezondheid, met het overschakelen op kleinere turbines en met anderszins extra verbeteringen voor omwonenden steunen, want zoals u intussen allemaal wel weet komt de Partij voor de Dieren niet alleen op voor de belangen van dieren en hun welzijn, de natuur en het milieu, maar ook voor de belangen van mensen en het belang van het hanteren van de menselijke maat. Een economie die dergelijk waarden onderwaardeert en doet ondersneeuwen ten gunste van een verdienmodel voor enkelen, heeft voor ons geen werkelijke waarde, geen eerlijk recht van bestaan.

Enkele mensen hebben een prachtig verdienmodel en wij allen, de burgers, en daarbij de omwonenden van deze turbines in het bijzonder, betalen de rekening via een hogere energienota. Dat is al wrang. Maar de omwonenden van de turbines betalen zelfs veel, veel meer dan de financiële rekening. Ze betalen de prijs van een leefbaar leven, een goede leefomgeving en lopen extra risico’s op gezondheidsfalen.

Bij dit soort windprojecten geldt een financiering-systhematiek, overigens landelijk op politiek niveau bepaald, die van geen kanten een rechtvaardige verdeling van lusten en lasten als basis in zich heeft. En, wat niet rechtvaardig is in zichzelf, kan nooit gerechtvaardigd worden of alsnog rechtvaardig worden. De enorme onvrede en opgelopen stress bij vele mensen die aan de kop van de Afsluitdijk wonen illustreert dit overduidelijk. Alle inspanningen van alle provinciale ambtenaren, de gedeputeerde, de investeerders en ontwikkelaars om juist de omwonenden bovenwettelijk tegemoet te komen, ten spijt.

Wat krom is wordt nooit recht, ook niet met goede bedoelingen en zeker niet als het recht gepraat wordt.

We moeten ons einddoel natuurlijk niet uit het oog verliezen. Het gaat erom dat we zo snel mogelijk omschakelen naar een energieneutrale maatschappij. Dit is niet afhankelijk van het door de strot duwen van een windpark als Nij Hiddum Houw. Laten we breder denken. Er zijn talloze andere mogelijkheden om de transitie te versnellen. Allereerst energie besparen. Dit is verreweg de belangrijkste maatregel die we moeten nemen. Zonne-energie biedt grote kansen en kan op talloze innovatieve manieren geïntegreerd worden in onze maatschappij. Kleinschalige lokale initiatieven, Fryslan foar de wyn, een groot windpark met daarbij ook drijvende zonnepanelen ver uit de kust, waarmee we in één klap in onze energiebehoefte kunnen voorzien. De mogelijkheden zijn eindeloos.

We dienen een amendement en een motie in..

In de motie vragen wij om vanuit het voorzorgsprincipe extra onderzoek te laten doen naar de meest recente literatuur over de hogere windtubines door Dr. Ir. Jan de Laat, klinisch fysicus aan het Leids Universitair Medisch Centrum en hem opdracht te geven een onderzoeksteam samen te stellen, een onderzoeksopdracht te formuleren en binnen vier maanden een advies uit te brengen over voor de volksgezondheid veilige afmetingen en vermogens van windmolens in het gebied Nij Hiddum Houw. Hij heeft tijdens de informatie bijeenkomst in Pingjum aangegeven hiertoe bereid te zijn.

In het amendement vragen wij om vanuit het voorzorgsbeginsel nog even te wachten met het vaststellen van het Provinciaal Inpassingsplan tot de resultaten van dit nader meest recente literatuur onderzoek -naar de acceptabele afmetingen en vermogens van de windmolens in relatie tot volksgezondheid- aan de Staten bekend zijn gemaakt.

Dank u wel.