Opinie: Als natuur­lijke ecosys­temen instorten bezwijkt uitein­delijk ook de land­bouw­eco­nomie

Onderstaand opiniestuk verscheen 23-6-2022 in het Friesch Dagblad. Suzanne van Wylick is algemeen bestuurslid bij Wetterskip Fryslân voor de Partij voor de Dieren. Menno Brouwer is Statenlid voor de Partij voor de Dieren Fryslân.

De landbouw zelf het stikstofprobleem laten oplossen, is geen goed idee. Een stevige krimp van de veestapel is noodzakelijk om de natuur niet langer te laten lijden. En bedenk daarbij: een gezond landbouwsysteem is voor 100 procent afhankelijk van een gezonde ecologie.

Met een opiniestuk in het Friesch Dagblad van 21 juni stelt Jan van Weperen, namens de VVD Denktank Landbouw & Platteland Fryslân, dat het kabinet oplossend vermogen mist om de stikstofcrisis tot een goed einde te brengen. Zijn oplossing is: ‘Geef de boeren de ruimte. De sector heeft oplossend vermogen. Dat heeft die laten zien bij antibioticagebruik, bij gewasbeschermingsmiddelen en mineralengebruik’. Op deze stelling is veel af te dingen.

Niet alleen op het gebied van stikstofneerslag, maar ook op het gebied van schoon water, de kwaliteit van de bodem en biodiversiteit bungelt Nederland in de onderste regionen van landen in de Europese Unie. Ook op deze thema’s is het aandeel van de landbouw groot. Zo is nu al duidelijk dat Fryslân, en ook Nederland, de gemaakte afspraken met betrekking tot de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) voor de gestelde deadline (2027) niet gaat halen. Ondanks beloften van organisaties als LTO.

De stikstofneerslag bestaat uit ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NOx). In totaal 46 procent van alle stikstofneerslag is afkomstig uit de landbouw. Ammoniak heeft het grootste negatieve effect op de natuur en is voor 85 procent afkomstig uit de landbouwsector.

De Nederlandse natuur heeft ernstig te lijden onder de intensieve en industriële werkwijze van de Nederlandse landbouwsector. Een gezond landbouwsysteem is voor 100 procent afhankelijk van een gezonde ecologie. Als de natuurlijke ecosystemen instorten, en dat is precies wat nu gaande is, bezwijkt uiteindelijk ook de economie. Doorgaan op de huidige weg, die overigens al decennialang wordt bewandeld, is geen optie meer. De rechter heeft de overheid met het schrappen van de PAS-regeling opgedragen passende maatregelen te nemen ten behoeve van de natuur, omdat de staat dit decennialang verzuimd heeft. Het is de prijs van achterstallig onderhoud.

Niet alleen de stikstofcrisis maar ook urgente opgaven als het Klimaatakkoord, de Kaderrichtlijn Water en de biodiversiteitsproblematiek maken een herdefiniëring van het landelijk gebied dringend noodzakelijk.

Luchtwassers werken niet

Een bredere en meer integrale aanpak is noodzakelijk, omdat meerdere politieke partijen en de sector zelf, gedreven door de lobby van grote bedrijven die veel geld verdienen aan de vervuiling van onze leefomgeving, zich vooral richten op de oplossing van het stikstofprobleem door innovatieve en technologische oplossingen. Zoals luchtwassers en emissiearme stallen. In de praktijk blijken die veelal niet, of in het beste geval in beperkte mate, te werken.

Nederland behoort wereldwijd tot de landen met de hoogste veedruk. Daardoor is een stevige inkrimping van de veestapel onontkoombaar. Sommige natuurgebieden in ons land, en niet alleen de Natura 2000-gebieden, zijn nu al extreem overbelast door stikstof en wel zodanig dat er nauwelijks of geen juridische ruimte (b)lijkt te zijn om enige stikstofuitstoot toe te laten. Nu is het nog niet te laat voor een toekomstbestendige plek voor de landbouw in ons land, mits zij bereid is de transitie naar extensievere vormen van natuurinclusieve en biologische landbouw vorm te geven. Dan profiteren de omgeving, boeren, burgers en dieren, in plaats van grote agrobedrijven.

De overheid dient dan dit transitieproces zowel financieel als inhoudelijk te faciliteren. Zodoende ontstaat er ook de ruimte om stappen te zetten in de andere grote maatschappelijke uitdagingen, te weten het klimaat, de woningbouw, de biodiversiteit, duurzame mobiliteit en de circulaire economie.

Suzanne van Wylick en Menno Brouwer

Bron: Als natuurlijke ecosystemen instorten bezwijkt uiteindelijk ook de economie | Opinie - Friesch Dagblad