Bijdrage Vierde Water­huis­hou­dingsplan

Dank u wel voorzitter,

Ruim 70% van ons aardoppervlak bestaat uit water. Dat lijkt veel en toch is goed bruikbaar water een schaars goed. Op zich is er voldoende water om in onze basisbehoefte te voorzien, maar wij gaan er zoals met veel natuurlijke bronnen nogal slordig mee om. En dat meneer de voorzitter, maakt water een schaars goed. Volgens de VN zullen in 2025 bijna twee miljard mensen leven in gebieden met absolute waterschaarste en zal twee derde van de wereldbevolking te maken hebben met een watertekort. Als grootverbruikers van water zal de oplossing vooral van ons – het westen- moeten komen.

Wij zijn daarom blij dat de provincie voornemens is een voorlichtingscampagne te starten rondom het waterbewustzijn van onze inwoners. Mijn fractie zou echter wel graag zien dat zij hierbij kennis opdoen van onze volledige watervoetafdruk. Bij voorbeeld wat hebben de sperzieboontjes uit Nigeria die rond de Kerst in onze supermarkt liggen daar aan water gekost? En hoe schaars is dat water daar? Hoe zit het met het watergebruik van een bos bloemen uit Afrika?

Volgens het waterrapport van het Wereld Natuur Fonds kost 1 kilo rundvlees 15.500 liter water, 1 liter melk 1000 liter, 1 kilo sojabonen 1800 liter en een spijkerbroek 8000 liter. Meneer de voorzitter, duurzaam omgaan met water is onmogelijk zolang mensen zich niet realiseren dat juist hun koopgedrag daarin een centrale rol speelt. Wij gebruiken direct en indirect per Nederlander tweemaal zoveel water als de gemiddelde wereldburger!

Daarom zouden wij graag zien dat dit soort aspecten ook in de voorlichting aan bod komt. Graag uw reactie hierop.

Waterschaarste lijkt nu vooral een probleem van elders in de wereld, maar als we niet uitkijken slaat die schaarste straks ook in onze provincie toe. Een fors deel van al het water wat wij gebruiken komt uit drinkwatervoorraden in de diepe ondergrond. Die voorraden worden deels aangevuld met regenwater dat via de grond langzaam naar beneden zakt. Het is bekend dat hier steeds vaker stoffen worden gevonden die de waterkwaliteit bedreigen.

Wij vinden het daarom een goede zaak dat de provincie nu ook een kijkje wil gaan nemen naar de kwaliteit van ons grondwater.

Wij gaan er daarbij wel van uit dat wanneer mocht blijken dat er schadelijke stoffen in het diepere grondwater zitten de provincie direct maatregelen neemt. En dan bedoelen we niet alleen schoonmaken, want dat is symptoombestrijding. Wij willen maatregelen die de vervuiling voorkomen. Graag een toezegging op dat punt.

Er wordt in deze provincie op grote schaal water aan de grond onttrokken.Vitens doet dat bijvoorbeeld voor de drinkwatervoorziening. Vitens betaalt hiervoor en niemand vindt dat vreemd. Zuivelfabrieken in de omgeving van Heerenveen onttrekken veel grondwater voor hun productieprocessen. Zij betalen daarvoor. En niemand vindt dat vreemd. Voor veehouders wordt water aan de grond onttrokken door waterpeilverlaging om hun productieprocessen mogelijk te maken. Zij betalen daar NIET voor. En niemand vindt dat vreemd. In het veenweidegebied zorgt deze onttrekking van water voor forse schade. Maar de ondernemers die daar een duidelijk voordeel van hebben, betalen daar NIET voor. En niemand vindt dat vreemd.

Meneer de voorzitter, de Partij voor de Dieren vindt dat wèl vreemd. Wij hanteren als een van onze uitgangspunten dat mensen, zowel inwoners als ondernemers in vrijheid moeten kunnen handelen. Maar zij hebben daarbij wel een eigen verantwoordelijkheid. En die houdt wat ons betreft in dat de veroorzaker van schade moet betalen voor het herstel van die schade.

Wij vernemen graag van het college waarom de schade die veroorzaakt wordt door de lage waterpeilen en waarvan individuele boeren profiteren moeten worden gerepareerd op kosten van de burger, de gemeenschap dus. Wij vinden dat veehouders net als andere ondernemers naast de lusten ook zouden moeten delen in de lasten. Graag een reactie.

Meneer de voorzitter zoals ik eerder aangaf, gaat dit waterhuishoudingsplan niet alleen over de Friese wateren. Veel bestuurders van deze provincie gaan er prat op dat ruim 10% van de Nederlandse melkplas hier wordt geproduceerd. Het is wellicht goed om te beseffen dat wij voor het leveren van deze prestatie behoorlijk beslag leggen op natuurlijke hulpbronnen elders in de wereld, waaronder water. Wij zouden graag zien dat de provincie niet alleen hier haar verantwoordelijkheid neemt voor de omgang met water, maar ook nadenkt over het verminderen van onze grote invloed daar. Dit kan bijvoorbeeld door ons veevoer hier te gaan verbouwen.

Meneer de voorzitter, wij maken ons ook zorgen over de kwaliteit van ons oppervlaktewater. De vermesting van onze natuur, de bodem en het water is al tijden een stevig probleem. Als we naar de gegevens uit de Kader Richtlijn Water beslisnota 2015 kijken is er werk aan de winkel om de ecologische kwaliteit van ons oppervlakte water te verbeteren. Veel van ons water, van de 24 zogenoemde “waterlichamen”, bevat te weinig phytoplankton, is te troebel, bevat te veel fosfaat en stikstof en mist een goede zuurgraad. Wij missen op deze punten In het WHP een gedegen actieplan.

Zoals gezegd, er is op die punten werk aan de winkel. Werk dat wat ons betreft niet kan wachten tot de omgevingsvisie over een paar jaar klaar is.

Tenslotte nog dit, meneer de voorzitter. Dit waterplan dat wij nu bespreken is weinig ambitieus in afwachting van de omgevingsvisie die wij later nog gaan vaststellen. Wij zouden graag zien dat in die omgevingsvisie het natuur-inclusieve aspect dat ook aan water in al haar verschijningsvormen te vinden is nadrukkelijk aan bod komt.

En dan niet in de vorm van een paar vrijblijvende constateringen, maar op basis van kosten-batenanalyses waarbij niet alleen de kostprijs van vlees of melk wordt meegenomen maar waarin ook biodiversiteit, natuur en milieu alsmede woon- en leefgenot een plaats krijgt.

Ik wil ook nog enkele zinnen wijden aan de brief van de LTO van 13 oktober. Mijn fractie vindt deze brief vrij brutaal. Er wordt in het Veenweidegebied voor 12 miljoen euro door de burgers aan schade gerepareerd. En dat is nog maar het begin. En dan eisen de boeren ook nog een compensatie omdat ze denken dat het gebruik van hun land achteruit gaat. Wel de lusten maar niet de lasten. Zo zat de wereld misschien in elkaar, maar dat begint langzaam maar zeker te veranderen. Het zou goed zijn dat de LTO zich dat eens gaat realiseren en wat minder hoog van de toren gaat blazen in dit huis.