Inbreng bij initi­a­tief­voorstel Aanpassing refe­ren­dum­ver­or­dening Fryslân 2005

Voorzitter, het is nog maar een maand geleden dat we in Provinciale Staten het thema bestuurlijke vernieuwing op de agenda hadden staan. Kort samengevat is het in het traject van democratische vernieuwing de uitdaging om democratie in gelijke mate toegankelijk te laten zijn voor alle burgers van een land. De Partij voor de dieren is van mening dat het democratische gehalte van de besluitvorming in Nederland dringend aan versterking toe is. De kloof tussen burger en politiek is groot en het vertrouwen in de politiek is laag of zelfs te laag. Zoals ik vorige maand in de Statenvergadering al heb aangegeven, doen wij graag mee met de te ondernemen stappen op weg naar vernieuwing in het Friese openbaar bestuur.

Als onderdeel van democratische vernieuwing is de Partij voor de Dieren er een voorstander van dat vormen van directe democratie zoals referenda een prominentere plaats krijgen. Het raadgevend referendum kan meer worden ingezet bij belangrijke besluiten. Referenda over actuele onderwerpen zouden – naar Zwitsers voorbeeld – tegelijkertijd met verkiezingen kunnen plaatsvinden. Het zou een mooie uitdaging zijn om in combinatie met de komende Statenverkiezingen een pilotreferendum te organiseren. Misschien een suggestie om dat in het proces van democratische vernieuwing de mogelijkheden daarvan verder te onderzoeken.

Bij verstrekkende besluiten – te denken valt bijvoorbeeld aan de overdracht van bevoegdheden aan de EU of het afsluiten van mondiale handelsverdragen, zoals TTIP en CETA, staat de PvdD voor de invoering van een correctief bindend referendum.

Dan nu naar het initiatiefvoorstel. Allereerst mijn complimenten aan de opsteller voor dit voorstel. Voor mij staan daar genoeg punten in om bij aan te sluiten.

FvD stelt voor om de huidige referendumverordening op een aantal punten te verbeteren. De huidige verordening stamt uit 2005. Forum wil een aantal drempels voor het houden van het referendum minder hoog maken, zodat de verordening ook meer overeenkomt met de sinds 2018 van kracht zijnde Wet raadgevend referendum (Wrr).

Wij kunnen ons prima vinden in de voorstellen om de kiesdrempels en opkomstdrempel te verlagen overeenkomstig de Wrr. Waar wij geen heil in zien is het voorstel om in de referendumverordening een moreel appèl op te nemen om de uitslag van een referendum te respecteren. Ik volg bij dit punt de redenering van GS ten aanzien van het waarborgen van de zelfstandigheid en onafhankelijkheid van de leden van provinciale staten. Deze leden worden geacht naar eigen inzicht en overtuiging te stemmen. Naast het juridische bezwaar zie ik ook nog een praktisch bezwaar. Hoe gaat het één en ander gestalte krijgen? Een Statenperiode duurt slechts vier jaar. Gesteld dat het lukt om deze Staten een dergelijk moreel appèl uit te laten spreken, voor hoe lang geldt dat dan; maximaal één statenperiode of langer? En hoe borg je deze afspraak over een langere periode? Wij zullen het voorstel dus steunen met uitzondering van dit appèl.

Voorzitter, tot zover mijn inbreng. Dank u.