Inbreng bij kadernota

Algemene beschouwingen

Voorzitter,

In een enkele dagen geleden uitgelekt ontwerprapport van klimaatpanel IPCC (Intergovernmental Panel On Climate Change) van de Verenigde Naties worden alle seinen op rood gezet, waar het gaat om het behalen van de klimaatdoelen van Parijs. Het rapport gaat ervan uit dat het beperken van de opwarming van de aarde tot maximaal 1,5 graad Celsius, en een van de hoofddoelen van het klimaatakkoord van Parijs, zo goed als zeker niet wordt gehaald. IPCC stelt dat een opwarming van 2 graden of meer onomkeerbare gevolgen heeft voor menselijke en ecologische systemen. De gevolgen van klimaatverandering zijn onder meer droogte, honger en ziektes en zullen dus nog heftiger worden dan al werd gevreesd.

Het IPCC waarschuwt dat, hoewel veel leven op aarde kan herstellen van grote klimaatverandering, bijvoorbeeld door evolutie of de creatie van nieuwe ecosystemen, dat niet geldt voor de mensheid. Die is niet bestand tegen een verslechtering van het leefklimaat. Vooral de kustgebieden kunnen met meerdere weerrampen tegelijk te maken krijgen, zoals hittegolven, cyclonen en overstromingen. Een opwarming van meer dan 1,5 graden betekent ook dat de ijskappen van Groenland en Antarctica zullen smelten, wat qua zeespiegelstijging leidt tot een “point of no return”. Volgens het IPCC is het niet alleen zaak om in de strijd tegen de klimaatverandering te kijken naar de uitstoot van vervoer, industrie en de energiesector, maar zal ook het menselijk landgebruik duurzamer moeten worden.

Oplossingen die IPCC aandraagt zijn onder meer:

1. Minder intensief landgebruik, zodat de bodem broeikasgassen op kan nemen in plaats van uitstoten.
2. Verkleinen van de voedselvraag door het volgen van een meer plantaardig dieet en het tegen gaan van voedselverspilling
3. Stoppen met de productie van biobrandstoffen: Dit concurreert met de voedselvoorziening voor de groeiende wereldbevolking en vormt zo een extra drijvende kracht achter ontbossing en habitatvernietiging
4. Grootschalige herbebossing op aarde. Zwitserse onderzoekers schatten dat daarvoor 1 miljard hectare noodzakelijk is.

In het najaar van 2021 wordt de definitieve versie van dit rapport verwacht.

Voorzitter, de urgentie is groot. Om het tij te doen keren zijn op zo kort mogelijke termijn grotere inspanningen nodig van overheden, bedrijven en burgers.

Ook de grote financiële instellingen, zoals de pensioenfondsen, zouden in hun beleggingsbeleid alleen nog maar moeten inzetten op groene investeringen. Zo riepen op 19 mei jl. meerdere pensioenfondsen Shell op om sneller te vergroenen, maar juist het ABP onthield zich als grootste pensioenfonds van Nederland van stemming. Vorige week is gebleken dat het ABP eind 2020 zijn deelname in Shell heeft verdubbeld met de aankoop van 196 miljoen aan aandelen. Fossielvrij Nederland heeft onze Staten recentelijk per brief laten weten dat het ABP het komend jaar een nieuw beleggingsbeleid vaststelt. Dit is hét moment waarop wij als provinciale overheidsorganisatie er op aan kunnen dringen dat het ABP zich maximaal moet inzetten om groen te investeren en daarmee klimaatverandering tegen te gaan. De Provincie heeft op dit punt recht van spreken. Het is immers geld van de overheid, waaronder onze Provincie, dat naar het ABP gaat ten behoeve van de pensioenvoorziening van onze ambtenaren. De Partij voor de Dieren dient, samen met Grien Links en de SP, een motie in die het ABP oproept om het aandeel fossiele beleggingen en investeringen in andere klimaatonvriendelijke ondernemingen zo snel mogelijk af te bouwen.

Voorzitter, dan maak ik nu de stap naar de Kadernota van de Provincie. Het College benoemt in de Kadernota een tiental donkere wolken die in de toekomst mogelijk negatieve gevolgen hebben voor de financiële positie van de provincie. De echte donkere wolken worden niet benoemd.

Ook op Provinciale schaal wordt de urgentie om concrete stappen te zetten in dossiers als de landbouwtransitie, het veenweidegebied, de biodiversiteit en de stikstofproblematiek steeds groter. De sectorale belangen lopen te sterk uiteen om met de zogenaamde Fryske aanpak tot echte resultaten te komen. De verschillende landbouworganisaties houden het gesprek gaande, maar gebruiken dat als alibi om vervolgens niets te hoeven doen. Wat de PvdD betreft moet de provincie de regie pakken en concrete maatregelen uitwerken die daadwerkelijk en significant bijdragen aan een oplossing.

De stikstofproblematiek geeft luid en duidelijk aan dat het huidige beleid van Rijk en Provincies tot mislukken is gedoemd. Het is als een koorddanser die probeert te balanceren op het koord, maar er steeds vanaf valt. Keer op keer legt milieuorganisatie MOB de hiaten van de nieuwe stikstofwet in gerechtelijke procedures haarfijn bloot. Waarom dan niet inzetten op maatregelen die dan ook echt concreet helpen? De oplossing ligt immers voor de hand en dat weet het College ook. In de notitie Friese aanpak Stikstof van februari 2020 geeft het College aan om in te zetten op een systeemverandering van de landbouw, die gericht is op de vermindering van de veedruk en op het stimuleren van kringlooplandbouw, grondgebonden landbouw, natuurinclusieve landbouw en biologische landbouw. Jazeker dat staat er echt, op bladzijde 8 van de notitie. Als het College daadwerkelijk deze voornemens gaat uitvoeren dan ben ik ervan overtuigd dat met MOB goede afspraken te maken zijn en dat er een gedragen oplossing kan komen voor een complex en ingewikkeld, maar door de overheid zelf gecreëerd probleem. Ik zou graag de visie van het College hierop willen horen en is het College bereid om er bij het Rijk op aan te dringen om tot een verdergaand voorstel te komen dat daadwerkelijk tot een oplossing leidt? En een verdergaand voorstel houdt volgens de Partij voor de Dieren in dat het stikstofprobleem niet kan worden opgelost zonder forse inkrimping van de veestapel. Is het College dat met ons eens?

Voorzitter, in de tweede termijn zal ik ingaan op twee moties die wij met andere partijen zullen indienen. Ook zal ik dan meenemen van welke moties wij mede-indiener zijn. Tot zover mijn eerste termijn

Tweede termijn

Voorzitter, een voorstel van het College in de Kadernota is om voor de faunabeheereenheid tot en met 2024 een bedrag van 600.000 euro uit te trekken voor predatiebeheer in het kader van het weidevogelbeleid.

Voorzitter, predatiebeheer moet voldoen aan de wettelijke verplichtingen van de Wet Natuurbescherming (WNb). De WNb schrijft voor dat bij faunabeheer pas in allerlaatste instantie mag worden overgegaan tot afschot, wanneer gebleken is dat preventieve maatregelen niet afdoende zijn. Wij constateren dat preventieve maatregelen, zoals bescherming van weidevogelgebieden met stroomdraad, niet of in het beste geval in onvoldoende mate plaatsvindt. Daarom vragen wij het College met een motie om volledig in te zetten op preventieve maatregelen op het gebied van predatiebeheer en biotoopherstel. Immers: zonder goede biotoop geen weidevogels. Predatiebeheer is enkel symptoombestrijding en we moeten dit probleem bij de bron aanpakken: we moeten een eind maken aan de intensieve landbouw. Grien Links, de SP en D66 zijn mede-indieners van deze motie.

Een tweede motie die wij willen indienen, is de motie Solar wegdek.

Er zijn elders in het land interessante projecten ontwikkeld om zonnepanelen onder meer te verwerken in nieuwe en bestaande wegen, fiets- en voetpaden en ov-perrons. Dat zou voor Fryslan ook kansen kunnen bieden, bijvoorbeeld bij de aanleg van nieuwe fietssnelwegen of in combinatie met beheer en onderhoud. Groot voordeel is dat deze energie-opwekkingsprojecten geen beslag leggen op de openbare ruimte. Met een motie vragen we het college de mogelijkheden van dergelijke toepassingen van energie via het wegdek nader te onderzoeken en de resultaten daarvan aan PS terug te koppelen.

Voorzitter, bij meerdere moties zijn wij aangehaakt als mede-indiener.

Wij steunen de Motie “Noodsteun COC” van GL. Door mede-indiening van de motie willen wij het belang en de rol van het COC voor een inclusieve samenleving onderstrepen.

Ook steunen we de moties van Grien Links betreffende “Vergroenen van Schoolpleinen” en “Aanpakken verdroging natuurgebieden”.

Het amendement Netwurk Duorsume Doarpen van 50PLUS dienen we ook mee in. Dit amendement is bedoeld om te voorkomen dat het Netwerk Duorsume Doarpen in 2022 verdwijnt, terwijl er nog geen nieuwe netwerkstructuur is ontwikkeld. Dat zou betekenen dat het Netwerk Duorsume Doarpen en de daarin gedeelde kennis verloren gaat. Dat lijkt ons geen goede zaak.

De PvdD dient de moties van de FNP over het transsysjefuns Lanbou en “in ton foar in tonne” mee in. Dat geldt ook voor de PvdA moties “Wonen” en “Onderzoek in dienst nemen van bepaalde functiegroepen”. Tenslotte dienen we de motie van de SP “Handhaving natuurgebieden” , de motie van D66 “Pilot burgerbegroting” en de motie Bouwen aan het SDG Netwurk Fryslân van de Christen Unie mee in.

Dank u voorzitter