Inbreng bij wind­mo­lenpark Nij Hiddum-Houw

Dank u wel voorzitter,

Om te beginnen: Onze motie - om het voorzorgsprincipe te hanteren en doctor Ir Jan de Laat hiervoor in te zetten om de meest recente onderzoeksgegevens over laagfrequente golven bij gigaturbines te verzamelen - heeft het niet gehaald. Met 17 stemmen voor en 25 tegen. Maar 17 stemmen voor is toch niet gering! Dat was slechts 5 stemmen te weinig.

Het RIVM geeft aan dat er rond infrasoon geluid op grond van onderzoek tot nu toe geen wetenschappelijke bewijzen zijn. Inderdaad, dat klopt. Wetenschappelijk bewezen is het niet. Er zijn immers nog niet zoveel gigaturbines. Maar dat betekent niet dat er geen aanwijzingen zijn dat juist zeer hoge turbines extra gezondheidsrisico’s met zich mee kunnen brengen. We moeten de zaken niet gaan omdraaien. Omdat er nog onvoldoende onderzoek naar is gedaan en er dus niets wetenschappelijk bewezen is, betekent niet dat er dan dus niets aan de hand is.

Dat is nou juist de reden om in afwachting van nader onderzoek het voorzorgsbeginsel te hanteren en daarmee de omwonenden serieus te nemen in hun grote zorgen en al ontstane onrust en stress.

Ik heb alles wat we de afgelopen periode binnen kregen aan informatie, de hoorzittingen met alle persoonlijke verhalen, nog eens in me om laten gaan. Zoals bijvoorbeeld de inbreng van die vader met een gezin met drie jonge kinderen van 6, 4 en 1,5 jaar die vertelde op 420 meter afstand te komen te wonen van de ene geplande gigamolen en op ongeveer 620 meter van een tweede geplande gigamolen en de ernstige zorgen die hij zich maakt over zijn jonge gezin. En dat zijn vrouw al gelaten aangaf dat ze dan misschien maar moeten gaan verhuizen. Maar dat hij zelf zich daar niet zomaar bij neer kon leggen en daarom zijn verhaal kwam doen. En de vijf jonge gezinnen aan de Dorpsweg in Cornwerd, wier woning allemaal op 400-700 meter van twee turbines komen te liggen en binnen twee kilometer van de andere 7 turbines.

Ik heb ook weer in me om laten gaan wat nou precies de rol en functie was en is van de Omgevings Advies Raad en dat die niet tot taak had om draagvlak van de achterban te stimuleren of te genereren, maar in feite zonder last of ruggespraak opereerde om er zoveel mogelijk uit te halen voor de omgeving om de overlast tot een minimum te beperken. Op persoonlijke titel dus. Zonder echt draagvlak en terugkoppeling naar de achterban, en dus terugkoppeling naar de leden van de betreffende dorpsbelangen. Toch lag er wel die opdracht van de Staten in december 2014 aan Gedeputeerde Staten, namelijk om zoveel mogelijk draagkracht te verkrijgen.

In mijn contacten heb ik ook nog het signaal opgevangen dat in de Omgevingsovereenkomst alleen een 0-meting is geregeld voor de staat van de woningen die liggen langs de route waar het bouwverkeer langskomt. Alsof alleen eventueel bij deze woningen schade is te verwachten. Wanneer er geheid wordt kan dat een enorm uitstralingseffect hebben.

Kunt u toezeggen dat daar nog eens goed naar gekeken wordt in de OAR en eventuele extra bepalingen hieromtrent nog worden toegevoegd?

Het gaat niet aan om te beweren dat er alleen maar tegenstanders zijn van het windpark. Want dat is niet zo. Dat hebben we allemaal kunnen horen tijdens de beide hoorzittingen.

Zoals ik het uit de hoorzittingen heb begrepen is men niet tegen windmolens, maar tegen die enorme gigaturbines met bovenin verplichte lichten, en die een industrieterrein maken van het kleinschalige landschap en die naar men begreep ook nog eens voor extra gezondheidsrisico’s kunnen zorgen. Dat wil men niet. Men wil lagere molens, zonder lichten.

En is dat nou teveel gevraagd?!

U heeft er als College van GS in twee weken tijd de helft meer spiegeltjes en kraaltjes uit gesleept, want ja, zo noem ik het gewoon. Zomaar even in twee weken tijd 50% meer geld, terwijl de OAR het tot dan toe bereikte bij de helsdeuren heeft moeten weghalen, maar de initiatiefnemers toen al vol trots aangaven dat ze al bovenwettelijk veel, veel meer hadden gegeven. Ofwel, ze, de omwonenden èn we, de statenleden moesten dus verder niet meer zeuren.

En u bent met de nu behaalde extra's er zelfs nog trots op ook en vindt ook dat u nu toch wel het maximale eruit hebt gesleept. Dus, ze, de omwonenden en we, kritische statenleden moeten nu verder niet meer zeuren. Ik vind het bizar dat u en dat de initiatiefnemers die zelf enorme rendementen gaan genereren, naar verluid wel zo'n 14%, denken de zaak hiermee dan nu mooi afgewikkeld te hebben. Afgekocht is mijn woord hierbij.

U denkt hiermee misschien ook de knoop te hebben gehaald uit de maag van de leden van de coalitiepartijen. Maar met geld kun je mensen niet afkopen, daar waar zij hun leefklimaat en de leefbaarheid in de gemeenschap zien wegkwijnen en zich voelen aangetast omdat ze hun nek uitstaken en opkwamen voor hun gezamenlijke belangen rond verwachte extra overlast en mogelijke gezondheidsrisico’s. Dat zijn namelijk waarden die niet in geld uit te drukken zijn en veel, veel, veel belangrijker zijn.

Wanneer wij allen onze oren werkelijk goed te luister hebben gelegd naar juist die leefbaarheidswaarden, besluiten wij vandaag om 9 molens neer te zetten, maar dan molens met een tiphoogte van max. 149 meter zodat er geen lichten bovenop hoeven. En we saneren die 6 bestaande turbines, waarvan er in elk geval een aantal in eigendom zijn van Gooyum Houw.

Hou Fryslân Mooi heeft afgelopen week aan ons allen de oproep gedaan om de gigamolens terug te brengen naar maximaal 150 meter. Ik weet dat daar breed draagvlak voor is in de omgeving van Hiddum Houw. Ik heb in de pauzes en na afloop van de beide hoorzittingen, de bijeenkomst in Pingjum en in mijn contacten daarna steeds gepolst hoe verschillende insprekers dachten over de alternatieve oplossingen van Hou Fryslân Mooi. Daar kon men zich in vinden en dat zou een acceptabele tegemoetkoming zijn.

Dat zal betekenen minder winst voor de investeerders en grondeigenaren, maar ook minder investeringen. En daar staat dan tegenover dat hiermee wel de direct omwonenden in het gebied recht wordt gedaan. Recht wordt gedaan. En daar gaat het om. Recht doen aan de Mienskip, deze inwoners van Fryslân. Alsnog draagvlak.

In dat kader heb ik trouwens nog een vraag aan de gedeputeerde: klopt het dat de optie van 11 molens of van 18 molens niet eens had gekund vanwege verstoring van militaire alarminstallaties in Den Helder en Leeuwarden? En dat er daarmee dus in feite geen echte keuzemogelijkheid was voor de OAR, maar dat men dat toen niet wist?

Naar wij allen hebben kunnen vernemen zal de WHO, de Wereld Gezondheidsorganisatie, binnen afzienbare tijd met richtlijnen gaan komen op grond van alle verzamelde wetenschappelijke kennis tot nu toe, ook over infrasoon geluid. Deze internationale organisatie neemt deze kwestie gelukkig serieus en zal dus komen met een bufferzone. Dat zal beslist geen 400 meter zijn, dat kan ik u nu al verzekeren, maar eerder richting zoals hier en daar elders in Europa al geldt, namelijk 10 maal de tiphoogte. Wanneer dat zo is dan blijken straks een heel aantal woningen niet bij het Windpark Nij Hiddum Houw te liggen, maar binnen in het windpark.

Dat brengt onze fractie op het volgende voorstel, namelijk dat u met de initiatiefnemers Van Nij Hiddum Houw schriftelijk vastlegt dat zij zich verplichten om alle woningen die met de richtlijnen van de WHO te dichtbij de turbines blijken te liggen op te kopen tegen marktconforme prijzen, zodat de huidige bewoners een andere gelijkwaardige woning elders kunnen kopen. Dat lijkt onze fractie een redelijke toepassing van het voorzorgsbeginsel.

Kunt u dat toezeggen?

Ik heb de afgelopen drie weken ook nog eens in me om laten gaan hoe in andere gevallen met draagvlak omgegaan wordt in dit huis. Wanneer ik het genereren van en het omgaan met draagvlak hier, vergelijk met hoe het College van Gedeputeerde Staten en de coalitiepartners CDA, VVD, FNP en SP dit draagvlakprincipe hanteert bij de veenweideaanpak: zelfs al bij het bepalen van de stip op de horizon waarvan de zes partijen met hun Initiatiefvoorstel vinden dat het Provinciaal Bestuur die zelf zou moeten zetten, kom ik tot een merkwaardige conclusie.

Daar waar bij de Veenweideaanpak zelfs de stip op de horizon, ofwel: daar willen we naar toe! uitsluitend gezet kan worden van onderop, samen met de boeren, en alleen met volledig draagvlak, geeft het College hiermee ons inziens blijk van ongelijke behandeling van groepen inwoners in de Friese samenleving.

Waar het het windpark Nij Hiddum Houw betreft zijn het de initiatiefnemers die de belangrijkste gesprekspartner van de provincie zijn en naar ik tijdens de hoorzitting van de gedeputeerde zelf vernam werden de grondposities van landeigenaren die de molens op hun land willen, als vanzelfsprekend bij voorbaat al als uitgangspunt genomen. Financieel rendement voor hen daarmee alvast gewaarborgd. De omwonenden, maar zelfs ook de Omgevingsadviesraad konden daar al niet eens meer over meepraten, laat staan verandering in brengen. Voldongen feitenpolitiek noemen wij dat. Topdownbeleid vanaf de start. Het windpark had namelijk, wanneer omwonenden echt hadden kunnen meepraten vanaf de start, bijvoorbeeld ook wat opgeschoven kunnen worden naar de rand van het vasteland, daar waar gesurfd wordt en waar geen woningen staan. Maar nee, de grondposities, die waren het uitgangspunt en niet: waar moeten ze komen, zodat omwonenden er zo min mogelijk overlast van hebben?

Dit provinciaal bestuur maakt onderscheid tussen groepen burgers, doet aan ongelijke behandeling. Boeren en projectontwikkelaars zijn blijkbaar een ander soort burgers dan de gewone burgers. Bij het een moet alles van onderop en bij het ander alles topdown en mag een OAR in de marge nog wat vinden en proberen de nadelen zoveel mogelijk te beperken.

Waarom deze ongelijke behandeling? Daar wil ik graag een reactie op van het College.

Het nieuwe klimaatakkoord benadrukt het belang van het betrekken van burgers bij het opstellen en bij het uitvoeren van regionale energiestrategieën. Dus al bij de start van de plannen.

Bottum up dus en niet topdowm, uitgezonderd de stip op de horizon, namelijk 530,5 MW, maar daarna van onderop naar die stip toe werken.

Waarom, college houdt u zo vast aan de afspraak met het rijk, temeer omdat de MW’s wind van de afspraak die in 2020 niet gerealiseerd zijn gewoon later nog op een andere manier geregeld mogen worden? Is het niet beter om – in het licht van het enorme protest tegen NHH in deze vorm- de mensen serieus te nemen en een constructie te vinden die daar goed past, in plaats van halsstarrig vast te houden aan de taak die in 2014 is afgesproken? Het gaat toch om een vlotte transitie op een goede maatschappelijk verantwoorde manier ingepast in de maatschappij, en niet om dit ene doel?

Kortom: ook vandaag blijven wij bij ons standpunt zoals twee weken geleden al uiteengezet, waarbij wij hebben aangegeven tegen dit windpark in deze vorm te zijn, vanwege de nog altijd enorm scheve verdeling van lusten en lasten, de gezondheidsrisico’s en het belang van het voorzorgsprincipe, het volstrekt gebrek aan draagvlak onder omwonenden en de slechte inpassing in het kleinschalige landschap.

Rinie van der Zanden, Partij voor de Dieren

Lees de genoemde motie hier na.