Grote verbouwing veehou­derij nodig

Het is een goede zaak dat bestuurders, politici en journalisten zich druk maken over het verdwijnen van de weidevogel. Maar het is jammer dat de oplossingen die zij aandragen blijven steken in symptoombestrijding. Met het vangen van zwarte kraaien, het jagen op vossen en het ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen voor de melkveehouderij wordt de weidevogel niet gered. Er zijn een paar simpele universele natuurwetten. En een daarvan is: voedselaanbod bepaalt de omvang van de populatie. Nagenoeg alle deskundigen zijn het er over eens dat het voedselaanbod voor de gans in met name Fryslân overdadig is. Raaigras, bedoeld om de koe meer melk te laten geven, vult steeds meer ganzenmagen.

De onstuimige opmars van het raaigras in het Friese landschap paste perfect in een bedrijfseconomisch model waarin schaalvergroting centraal staat. Dat model, gekopieerd uit de maakindustrie, blijkt al langer niet te werken in de Nederlandse landbouw. Schaalvergroting leidt onherroepelijk tot bulkproductie en bulkproductie gedijt alleen in combinatie met lagere kosten. De schaalvergroting in de veehouderij leidt echter vaker wel dan niet tot hogere in plaats van lagere kosten. En zo heeft de melkveehouderij zich een oor laten aannaaien door geldverschaffers en veevoerfabrikanten. De boer zit met de gebakken peren, want hij maakt een product waar steeds minder vraag naar is. De Nederlandse zuivelnoteringen gaan de afgelopen weken met uitzondering van boter alleen maar omlaag. In de pakhuizen ligt nog steeds zo'n drie miljard kilo melk in de vorm van poeder en kaas te wachten op kopers die maar niet willen komen. Er moeten dit jaar tenminste 160.000 koeien verdwijnen omdat de veehouderij door het fosfaatplafond is geschoten. Het zijn de markt en het milieu die keihard roepen: mag het ook een onsje minder?

In een commentaar in de LC van 24 maart pleit Aan Dirk van der Meulen voor de verdere ontwikkeling van nieuwe verdienmodellen. Mooi, maar het beste verdienmodel is er al. Met minder intensief, bij voorkeur biologisch boeren is een goede boterham te verdienen. En het zou nog mooier zijn als boeren die voor deze weg hebben gekozen, hun weilanden zouden veranderen in een bloem- en kruidenrijk grasland. Dan pas je namelijk een oeroude en universele natuurwet toe: minder voedselaanbod vermindert de populatie.

Het zal voor menig boer die zich diep in de schulden heeft gestoken om zijn veestapel te verdubbelen, even slikken zijn maar zijn manier van boeren heeft, alleen al financieel gezien, geen toekomst. Hoe eerder zijn financiers en zijn belangenbehartigers dat ook inzien, hoe beter het is. Er is een grootscheepse verbouwing van de veehouderij nodig. Dat gaat heel veel geld kosten. Maar als op elke liter gangbare melk in de supermarkt een dubbeltje verbouwingsbelasting zou worden geheven, levert dat op jaarbasis ruim 300 miljoen euro op. Met dat geld kan een omschakeling naar een natuurinclusieve circulaire veehouderij in gang worden gezet, waarbinnen de veehouder een redelijke boterham verdient, de ganzen vertrekken omdat hier niets meer te eten valt en de weidevogel weer terug kan keren naar de plek waar hij thuis hoort: het Friese weiland.

Rinie van der Zanden

Statenlid Partij voor de Dieren