Vragen over uitspraak rechter land­bouwgif bollen­teelt

SCHRIFTELIJKE VRAGEN, ex artikel 42 Reglement van Orde

Gericht aan

GS

Inleidende toelichting

Op 12 juni 2023 heeft de voorzieningenrechter van de Rechtbank Noord Nederland een opvallende uitspraak gedaan in een zaak waarin omwonenden een teler van lelies aanspreken op het gebruik van pesticiden. De Rechtbank vat de uitspraak als volgt samen:

“Gevraagde verbod op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in het kader van de lelieteelt in de directe nabijheid van omwonenden wordt toegewezen. Ten aanzien van een aantal gewasbeschermingsmiddelen (en een cocktail ervan) zoals gedaagden die (kunnen) gebruiken, kan de mogelijkheid niet worden uitgesloten dat zij een onaanvaardbaar schadelijk effect kunnen hebben op mensen. Op basis van de huidige toelatingseisen en de gebruikte bestrijdingsmethodes kan onvoldoende zekerheid gegeven worden dat deze risico’s tot een aanvaardbaar minimum zijn beperkt, terwijl er substantieel onderzoek voorhanden is waaruit blijkt dat er een verband is tussen bestrijdingsmiddelen en ernstige neurologische aandoeningen (zoals Parkinson, Alzheimer en ALS). Hoezeer de voorzieningenrechter ook overtuigd is van de goede wil van deze telers om zoveel mogelijk maatregelen te treffen om dat te voorkomen, gaat een potentieel groot risico voor de gezondheid van omwonenden in het kader van de belangenafweging, voor op de hogere winstgevendheid van de lelieteelt.”

Uit de uitspraak blijkt dat de rechter de gezondheid van de omwonenden van het bedrijf van de economische belangen van de lelieteler ondergeschikt acht aan die van de gezondheid van de omwonenden. Lelies dragen daarbij niet bij aan de voedselvoorziening en voor de teelt zijn in verhouding tot andere teelten erg veel pesticiden noodzakelijk.

De uitspraak heeft naar de mening van de fracties van GrienLinks en de PvdD vergaande consequenties. De fracties stellen derhalve de volgende vragen:

Vragen

1. Onderschrijft GS de opvatting van de voorzieningenrechter dat zowel de Nederlandse autoriteit, Ctgb - verantwoordelijk voor het goedkeuren van bestrijdingsmiddelen - als de Europese autoriteit, EFSA, erkennen dat er een tekortkoming is met betrekking tot het pesticidengebruik in de bollenteelt c.q. de lelieteelt, en dat de mogelijkheid niet kan worden uitgesloten dat dit een onaanvaardbaar schadelijk effect kan hebben op mensen? Zo ja, aan welke maatregelen denkt uw College? Zo nee, waarom niet?
2. De rechter laat in zijn uitspraak meewegen dat “er substantieel onderzoek voorhanden is waaruit blijkt dat er een verband is tussen bestrijdingsmiddelen en ernstige neurologische aandoeningen (zoals Parkinson, Alzheimer en ALS)”. Is GS met het oog op de gerechtelijke uitspraak van plan het beleid ten aanzien van het pesticidengebruik in de bollenteelt aan te scherpen? Zo nee, waarom niet?
3. Deelt GS de belangenafweging van de voorzieningenrechter dat de belangen en de gezondheid van de omwonenden in geval van twijfel voorgaan op die van de economische belangen van een bedrijf? Zo nee waarom niet?
4. De uitspraak van de voorzieningen rechter heeft mogelijk vergaande gevolgen voor de teelt van lelies en andere bollen en vooral voor nieuwe uitbreidingen en nieuwe initiatieven. Is GS bereid om binnen Fryslân uitbreidingen en nieuwe initiatieven van bollenteelt op te schorten, op basis van het voorzorgsprincipe?
5. Is het GS bekend dat zich - onder andere in Zuidoost Fryslân – initiatieven van nieuwvestiging van bollenteelt voordoen, zoals onze fracties ook van bezorgde inwoners te horen krijgen? Zo ja, wat vindt GS daarvan en passen dergelijke initiatieven binnen de door de overheid gewenste landbouwtransitie, zoals onder meer verwoord is in het Fries Programma Landelijk Gebied?
6. Is GS bereid om in samenwerking met de agrarische sector, maar zeker ook met andere sectoren waar pesticiden worden gebruikt, te bezien hoe een versnelling kan worden aangebracht in de aanpak voor het terugdringen van pesticiden in onze provincie?
7. Is GS bereid bij deze aanpak samenwerking te zoeken met de provincies Groningen en Drenthe?

Indieners

GrienLinks, Jochem Knol en PvdD, Menno Brouwer

Datum

21 juni 2023