Inbreng bij Begroting 2023

Dank u voorzitter.

De provinciale begroting focust via het coalitieakkoord op de ontwikkeling van brede welvaart. Het gaat niet meer alleen om welvaart in economische termen maar ook om de waardering van de ecologische en de sociaal-maatschappelijke situatie. Brede Welvaart gaat niet alleen over het hier en nu, maar ook over in hoeverre dit welvaartsstreven een druk legt op volgende generaties en op andere landen. Het brede welvaartsconcept is een goed streven, maar het College opereert wat de Partij voor de Dieren betreft nog te veel in het hier en nu. Zowel uit de begroting als uit de bestuursrapportage is af te leiden dat de provincie op veel grote opgaven achterloopt op de planning op langere termijn. De achterstanden doen zich voor in vrijwel alle majeure opgaven.

Zo zit de stikstofcrisis al enige jaren in het slop en wachten we op het Rijk die met het Nationaal Programma Landelijk Gebied uitsluitsel moet geven over de aanpak van de opgaven op het gebied van water, natuur, stikstof, biodiversiteit en klimaat. Een regionale invulling daarvan moet dan op 1 juli 2023 klaar zijn. Maar met een meer proactieve aanpak hoef je naar mijn mening niet te wachten totdat het Rijk van zijn of haar ei is. Ook de uitvoering van de Natuuropgave - het afmaken van het Natuur Netwerk Nederland -, de Kader Richtlijn Water en de bestrijding van de verdroging van de natuur, allemaal onderdelen van het NPLG, lopen fors achter.

En wat betreft de Veenweide, is de herijking van de CO2 reductiedoelstelling uitgesteld tot medio 2023. Dat schiet niet op. En dat terwijl we allemaal weten wat er in ieder geval zo snel mogelijk moet gebeuren: het waterpeil moet serieus omhoog en het waterpeil kan ook omhoog. In Fryslân liggen de waterpeilen op een veel lager niveau dan elders in het land. Als er elders geboerd kan worden op hogere peilniveaus dan kan dat in Fryslân toch ook. In Fryslân is in het verleden een fijnmazig peilbeheer ontstaan wat 20 miljoen euro per jaar aan beheer kost. Zodoende wordt de landbouw optimaal gefaciliteerd, maar de huiseigenaren met funderingsschade blijven op deze manier weer langer in onzekerheid en ook wordt hun probleem verergerd. Ik heb dan ook de vraag aan de gedeputeerde of bij de herijking van de veenweide ook de optie van een snelle generieke waterpeilverhoging wordt meegewogen en zo nee, waarom niet?

Voorzitter, In de Begroting 2023 wordt als doel genoemd een goede vergunningverlening. Dat is momenteel een knelpunt door de gerechtelijke uitspraken rondom stikstof en stalsystemen. Wat betreft de stalsystemen heb ik eerder in de commissie bij dit thema aandacht gevraagd voor de nieuwe Wet Dieren, die recentelijk aangenomen is door de Tweede en Eerste Kamer en die in 2023 van kracht wordt. De nieuwe Wet Dieren verplicht de veehouderij onder meer om dieren de mogelijkheid te bieden om hun natuurlijke gedrag te vertonen. Dieren mogen niet langer worden aangepast aan het stalsysteem, maar het systeem dient te worden aangepast aan de dieren. De minister is weliswaar aan zet om de gevolgen van de wetswijziging in kaart te brengen, maar aangezien deze wet een directe impact heeft op de bedrijfsvoering van de veehouderij en het provinciale landbouwbeleid, vindt de PvdD het gepast om met een motie een oproep te doen om de nieuwe wet Dieren te betrekken bij de vergunningverlening. En door deze casuïstiek ook mee te nemen bij het opstellen van het NPLG en FPLG kan de landbouwsector betrokken worden bij de implementatie daarvan. Veel boeren zitten vast in het huidige landbouwsysteem dat gericht is op schaalvergroting en intensivering. Binnen het bredere kader van NPLG en FPLG kan een plan van aanpak worden gemaakt om de boeren te helpen bij de omschakeling naar een duurzamer en diervriendelijker systeem. Het ligt voor de hand dat wordt bekeken hoe de huidige regelingen kunnen worden aangewend om de veehouderij aan te passen volgens, in overeenstemming met een 20 jaar oude kabinetsbelofte. GrienLinks en de SP dienen deze motie mee in.

Tenslotte vermeld ik nog dat de Partij voor de Dieren mede-indiener is van het amendement van GrienLinks om eenmalig 600.000 euro beschikbaar te stellen in de periode 2023-2024 voor de uitvoering van het initiatiefvoorstel Naar een gezonde en schone leefomgeving dat de ambitie heeft om het gebruik van pesticiden zo ver mogelijk terug te dringen voor 2030.

Voorzitter, tot zover. Dank u.