Inbreng bij Veen­wei­de­visie

Voorzitter,

Zoals vorige week in de commissievergadering al is gesteld, is de urgentie groot om in het veenweidegebied aan de slag te gaan. Door ontwatering van het veen treedt veenoxidatie op met bodemdaling tot gevolg waardoor o.a. door verdrogingsschade aan de natuur, de funderingen van woningen en infrastructuur ontstaat. Veenoxidatie veroorzaakt veel CO2-uitstoot waardoor het klimaat opwarmt.

Stevige maatregelen in het veenweidegebied zijn op korte termijn noodzakelijk. We vinden de voorgestelde aanpak die beperkt is tot twee deelgebieden, Hege Warren en Aldeboarn/De Deelen voor de periode tot 2030 niet ambitieus genoeg. Het einddoel, een CO2-emissie in 2050 die nadert naar 0, halen we daarmee niet. Waarom nemen we de vier kansrijke gebieden niet mee in onze aanpak voor 2030? Dat er op dit moment alleen budget is voor de Hege Warren en Aldeboarn/De Deelen is geen argument om gedurende de looptijd van het programma de kansrijke gebieden in de wacht te zetten. Kortom, het programma zoals het nu is opgesteld is wat ons betreft nog niet toereikend.

Voorzitter, ook de Partij voor de Dieren snapt dat je niet verder kunt reiken dan je polsstok lang is, maar dat betekent niet dat de lat richting 2030 niet hoger kan. Door als samenwerkende Friese overheden te laten zien dat wij de problematiek onderkennen, serieus nemen en verantwoordelijkheid voelen, kunnen we met een ondersteunend lobbytraject op zoek naar aanvullende middelen. Gezien de complexiteit dient er naar mijn mening een continue en gecoördineerde bestuurlijke lobby richting Rijksoverheid en Europese Unie te worden ingezet. Europa heeft onlangs een economisch herstelpakket voor een groener en veerkrachtiger Europa gelanceerd. De eerste pijler van dit pakket, het Just Transition Fund, is kansrijk als funding van de veenweide. Mevrouw Jansen van de PvdA heeft daarover ook al het nodige verteld. Via de nationale overheden kunnen plannen bij de EU worden ingediend. Een motie van de PvdA en de FNP “Europeesk jild foar it Feanweideprogramma” roept op tot een krachtige aanpak ondersteunen we dan ook van harte.

Voorzitter, de eerste tranche van het Just Transition Fund loopt tot 2025.

Wij zien goede mogelijkheden om vanuit dit fonds boeren te faciliteren die op vrijwillige basis zouden willen stoppen met hun bedrijfsvoering. Een dergelijke faciliteit kan op termijn gedwongen saneringen zoveel mogelijk helpen voorkomen en ook kan de uitkoop van stoppende boeren kansen bieden voor een robuuster natuurherstelprogramma en - wie weet – een stukje woningbouw. Vanuit dit perspectief dient de Partij voor de Dieren samen met GrienLinks en SP een motie “warme” uitkoop boerenbedrijven in de veenweide” in.

De directeur van It Fryske Gea, de heer Henk de Vries, heeft in zijn inspraakreactie aandacht gevraagd voor de toestand van de natuur in het Veenweidegebied. Herstelmaatregelen kunnen niet langer kunnen wachten. Ook op dit thema is onmiddellijke actie van het College vereist. Het veenweideprogramma biedt hier goede handvatten voor. Op bladzijde 21 van het programma wordt ingegaan op de uitvoering van de zogenaamde “no regret maatregelen” in de overige vier kansrijke gebieden. No regret maatregelen zijn maatregelen die in principe geen geld hoeven te kosten. Een voorbeeld van zo een no regret maatregel is volgens het College van GS het doorvoeren van hogere waterpeilen wanneer boeren daar geen onevenredig nadeel van ondervinden. Daarom dienen wij een motie van GrienLinks mee in om de peilen in het veenweidegebied in ieder geval niet verder te verlagen en op korte termijn de extreem grote droogleggingen in het hele veenweidegebied aan te pakken.

Sprekend over het waterpeil en de no regret maatregelen, is gisteravond door het Algemeen Bestuur van het Wetterskip een motie van de Partij voor de Dieren, samen met enkele andere fracties, aangenomen om nog in 2021 een inventarisatie te doen van de verschillende waterpeilen in het veenweidegebied en aan de hand daarvan te bepalen waar peilverhogingen onder de noemer van een no regret maatregel zo snel mogelijk kunnen worden uitgevoerd. Is het College bereid om een dergelijke maatregel samen met het Wetterskip uit te werken? Graag een reactie van de heer Hoogland.

Voorzitter, over de funderingsproblematiek wil ik het volgende zeggen. Inwoners maken zich daarover terechte zorgen. Wij moeten voorkomen in Groningse toestanden te belanden als het gaat om de oplossing. Bewoners hebben recht op duidelijkheid. Om verder onheil zoveel mogelijk te voorkomen, zijn peilverhogingen daar waar het kan een zeer verstandige maatregel. Daar zou de funderingstafel ook een rol in kunnen spelen. Ook zijn wij voorstander van de instelling van een funderingsschadefonds, waarbij in eerste instantie de meest schrijnende gevallen moeten worden geholpen. Er zijn huizen in het gebied in een zodanige slechte staat dat de gevels binnen nu en vijf jaar kunnen instorten. Wij dienen dan ook de motie van de ChristenUnie mee in om zo spoedig mogelijk een fonds in te stellen ter grootte van 30 miljoen euro.

Voorzitter, ik sluit af. Met het Veenweideprogramma kunnen wij op dit moment nog niet instemmen. DE ambities moeten omhoog om de doelstellingen te bereiken en ook de bewoners kunnen niet in de kou blijven staan. In 2022 komt er een nieuw ijkmoment, waarop wij de plannen opnieuw kunnen beoordelen

Dank u voorzitter.